Σχετικά με το θέμα

Ο αυξανόμενος ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας και η χρήση ψηφιακών τεχνολογιών στον χώρο εργασίας δημιουργούν ευκαιρίες για τους εργαζομένους και τους εργοδότες που αφορούν μεταξύ άλλων για πρώτη φορά και τη βελτίωση της ΕΑΥ:

• με τον αυτοματισμό, οι επαναλαμβανόμενες, υψηλής έντασης και μη ασφαλείς εργασίες εκτελούνται από μηχανές.
• Η ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη υποστηρίζουν και αντικαθιστούν τους εργαζομένους σε επικίνδυνα εργασιακά περιβάλλοντα.
• Οι ψηφιακές τεχνολογίες και οι τεχνολογίες βελτίωσης της απόδοσης (π.χ. ρομποτικοί εξωσκελετοί) βελτιώνουν την πρόσβαση στην αγορά εργασίας για τους εργαζομένους σε μειονεκτική θέση, όπως είναι οι εργαζόμενοι με αναπηρία, οι μετανάστες ή οι εργαζόμενοι που βρίσκονται σε περιοχές με σπάνιες ευκαιρίες απασχόλησης.
• Η καλύτερη παρακολούθηση, σε συνδυασμό με τα μεγάλα σύνολα δεδομένων, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για πιο έγκαιρες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις.
• Οι εργαζόμενοι που μπορούν να εργαστούν από το σπίτι έχουν καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, ευελιξία και αυτονομία.

Σύμφωνα με στοιχεία της σφυγμομέτρησης για την ΕΑΥ 2022 του EU-OSHA οι ψηφιακές τεχνολογίες χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση του θορύβου, των χημικών ουσιών, της σκόνης και των αερίων στο εργασιακό περιβάλλον του 19,2 % των ευρωπαίων εργαζομένων και για την παρακολούθηση των καρδιακών παλμών, της αρτηριακής πίεσης, της στάσης του σώματος και άλλων ζωτικών οργάνων του 7,4 % των εργαζομένων σε ατομικό επίπεδο.

Επίσης, σύμφωνα με τα δεδομένα της ίδιας πηγής οι τηλεργαζόμενοι από το σπίτι είναι λιγότερο πιθανό να εκτεθούν σε βία ή λεκτική κακοποίηση από πελάτες, ασθενείς, μαθητές ή σε παρενόχληση ή εκφοβισμό: οι τηλεργαζόμενοι από το σπίτι αναφέρουν έκθεση σε βία ή λεκτική κακοποίηση μόνο στο 7,9 % των περιπτώσεων (15,7 % του συνόλου των εργαζομένων), καθώς οι εν λόγω εργαζόμενοι απασχολούνται κυρίως σε θέσεις εργασίας στις οποίες έχουν μειωμένη αλληλεπίδραση με τρίτα μέρη, και έκθεση σε παρενόχληση ή εκφοβισμό μόνο στο 4,4 % των περιπτώσεων (έναντι 7,3 % του συνόλου του πληθυσμού), καθώς η κοινωνική απομόνωση (μεταξύ άλλων από συναδέλφους και προϊσταμένους) μπορεί εν προκειμένω να συμβάλει στον μετριασμό της έκθεσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τηλεργαζόμενοι από το σπίτι είναι λιγότερο πιθανό να αναφέρουν έλλειψη αυτονομίας ή επιρροής όσον αφορά τον ρυθμό εργασίας ή τις μεθόδους εργασίας τους (14,4 %) σε σύγκριση με το σύνολο των εργαζομένων.

Υπάρχουν ωστόσο προκλήσεις και κίνδυνοι για την ΕΑΥ ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των ψηφιακών τεχνολογιών στον χώρο εργασίας:

• ψηφιακή παρακολούθηση, απώλεια αυτονομίας, εντατικοποίηση της εργασίας και άσκηση πίεσης για την επίτευξη συγκεκριμένων επιπέδων απόδοσης.
• Οι εργασίες μεσαίου διοικητικού επιπέδου αντικαθίστανται από αλγόριθμους που κατανέμουν εργασίες στους εργαζομένους και παρακολουθούν την απόδοσή τους.
• Απώλεια ελέγχου επί της εργασίας, κατακερματισμός των εργασιών σε πολύ απλά καθήκοντα που εκτελούνται με τυποποιημένο τρόπο, περιορισμένα επαγγελματικά καθήκοντα και υποβάθμιση θέσεων εργασίας.
• Απομόνωση εργαζομένων, αύξηση εικονικών αλληλεπιδράσεων και απώλεια υποστήριξης από συναδέλφους.
• Εσφαλμένες ή άδικες αποφάσεις για τους εργαζομένους λόγω των αυτοματοποιημένων ή ημιαυτόματων διαδικασιών στις οποίες χρησιμοποιούνται δεδομένα και/ή λογισμικό που περιέχουν λάθη.
• Συστήματα παροτρύνσεων και κυρώσεων και αξιολόγηση της απόδοσης των εργαζομένων.
• Ασαφής καθορισμός ευθυνών για την ΕΑΥ και την εφαρμογή του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου για την ΕΑΥ.
• Κινητικότητα, ευελιξία, διαθεσιμότητα 24 ώρες το 24ωρο και δυσδιάκριτα όρια μεταξύ εργασίας και ιδιωτικής ζωής.

Από την έρευνα ESENER του 2019 του EU-OSHA προέκυψαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η αυξημένη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών στον χώρο εργασίας συνδέεται με ψυχοκοινωνικούς κινδύνους, όπως η πίεση χρόνου, η ανεπαρκής επικοινωνία ή συνεργασία, η εργασιακή ανασφάλεια και οι πολύωρες βάρδιες ή τα άστατα ωράρια.

Επιπλέον, στη σφυγμομέτρηση για την ΕΑΥ του EU-OSHA που πραγματοποιήθηκε το 2022 σε συνεργασία με τους εργαζομένους, οι συμμετέχοντες στην έρευνα αναφέρουν ότι ως αποτέλεσμα των ψηφιακών τεχνολογιών εργάζονται μόνοι τους (44 %), έχει αυξηθεί η εποπτεία της εργασίας τους (37 %), έχει μειωθεί η αυτονομία τους στην εργασία (19 %), καθορίζεται η ταχύτητα ή ο ρυθμός της εργασίας (52 %) και έχει αυξηθεί ο φόρτος εργασίας τους (33 %).

Επίσης, σύμφωνα με τα δεδομένα της σφυγμομέτρησης για την ΕΑΥ 2022 του EU-OSHA οι τηλεργαζόμενοι από το σπίτι αναφέρουν αύξηση του φόρτου εργασίας (33,2 %), ταχύτητα ή ρυθμό εργασίας που καθορίζεται από τις ψηφιακές τεχνολογίες (61,2 %), κοινωνική απομόνωση (56,8 %) και σοβαρή πίεση χρόνου ή υπερφόρτωση εργασίας (46,9 %) σε μεγαλύτερη συχνότητα από το σύνολο του απασχολούμενου πληθυσμού.